Rodzaj skał występujących w
stropie i spągu pokładu ma istotny wpływ na wybór systemu wybierania. W tym
przypadku w górnictwie przyjęto podział skał na trzy grupy:
— skały kruche,
charakteryzujące się małą zwięzłością i spoistością (ulegające łatwo spękaniom,
zluźnieniom) oraz opadaniem do wybranej przestrzeni,
— skały sztywne,
charakteryzujące się dużą wytrzymałością, utrzymujące się nad wybranym
wyrobiskiem i załamujące się w dużych blokach po otwarciu większej powierzchni
stropu,
— skały plastyczne,
charakteryzujące się niewielką wytrzymałością, lecz znaczną spójnością, co
powoduje ich uginanie się za frontem wybierania.
W górotworze zalegającym nad
pokładem węglowym wyróżnia się strop bezpośredni i strop zasadniczy.
Stropem bezpośrednim nazywamy
skały zalegające bezpośrednio nad pokładem węglowym charakteryzujące się
łatwym załamywaniem i przemieszczaniem do wybranej przestrzeni (skały kruche).
Takie załamywanie i przemieszczanie się skał stropowych nosi nazwę rabowania
się stropu.
Stropem zasadniczym nazywamy
warstwy skał sztywnych (grube warstwy piaskowca lub łupków piaszczystych)
zalegające nad stropem bezpośrednim. Warstwy te nie załamują się równocześnie
ze stropem bezpośrednim, lecz po obnażeniu większej powierzchni stropu, mogą
się one załamywać dużymi blokami i osiadać na zawale powstałym z zarabowania
się warstw stropu bezpośredniego. Załamanie się stropu zasadniczego przebiega w
sposób nagły i wywołuje wstrząs.
Dla umożliwienia właściwego
doboru systemu wybierania należy dokonać klasyfikacji skał stropowych i
spągowych. Najpopularniejsza jest klasyfikacja skał wg W. Budryka.
Klasa I — strop bezpośredni stanowią skały
kruche, łatwo rabujące się o miąższości większej od 5-krotnej grubości pokładu.
Klasa II — strop
bezpośredni stanowią skały kruche, łatwo rabujące się o miąższości mniejszej od
5-krotnej grubości pokładu.
Klasa III — strop
bezpośredni stanowią skały sztywne, trudno rabujące się lub też nad pokładem
zalega strop zasadniczy w postaci grubej warstwy skał mocnych.
Klasa IV — skały stropowe
mają zdolność uginania się i osiadania na spągu bez załamania się (skały
plastyczne i uwarstwione).
Podobnie przyjęto klasyfikację
spągów, gdzie wyróżniono trzy klasy:
Klasa I — spąg bezpośredni
stanowią warstwy skał słabych wykazujących skłonność do spełzania.
Klasa II — spąg
bezpośredni stanowią warstwy skał mocnych.
Klasa III — spąg
bezpośredni stanowią warstwy skal plastycznych, pęczniejących i łatwo
wyciskanych do wyrobiska.
Klasyfikacji skał stropowych i
spągowych dokonują rzeczoznawcy.
źródło: http://www.czek.eu
