Wentylacja kopalń i przewietrzanie wyrobisk

Powietrze dostaje się szybem wdechowym. Wychodzi wydechowym. Wentylator na powierzchni wysysa powietrze.

Schemat kanoniczny: 

Powietrze atmosferyczne, które wdychamy składa się w 78% objętości z azotu i 21% z tlenu. Pozostałe gay, zwane śladowymi, dają pozostały 1%. Są to argon, dwutlenek węgla itd.

Aerologia górnicza - nauka o wentylacji (przewietrzaniu) kopalni, obejmująca wiadomości o powietrzu, jego właściwościach, prawach rządzących jego przepływami w kopalni w czasie ruchu kopalni, podczas pożarów podziemnych itp.

Rodzaj gazu          | NDS /mg/m3 (objętościowo i %) | NDSCh /mg/m3 (objętościowo i %)
Dwutlenek węgla      (1,0)                                              (1,0)
Tlenek węgla           30 (0,0026)                                    180 (0,015)
Dwutlenek siarki      2 (0,000075)                                  5 (0,00019)
Siarkowodór           10 (0,0007)                                    20 (0,0014)

Metan - jest bezbarwnym gazem bez woni i smaku, lżejszym od powietrza. To główny składnik naturalny gazów, często występujących w pokładach węgla. Tworzy z powietrzem wybuchową mieszaninę; wybucha w stężeniach od 5 do 15 procent.
Uwalnianie się metanu to naturalne zjawisko w górnictwie. Gaz ten, występujący w pokładach wraz z węglem, uwalnia się z górotworu, często dzieje się tak przy drążeniu chodników.
Zawartość metanu w powietrze nie powinna przekraczać:
1) 1% - na wylocie z rejonowych prądów powietrza
2) 0,75% - w szybie wydechowym

W przypadku gdy w wyrobisku zawartość metanu > 2%

• trzeba wyłączyć elektryczność
• wycofać załogę
• zawiadomić dyspozytora (osobę dozoru ruchu)
• unieruchomić maszyny i urządzenia
• zagrodzić wejście do tych wyrobisk

Tlenek węgla - gaz lżejszy od powietrza, trujący, łączy się z hemoglobiną.
1 ppm = 0,0001 %

Dwutlenek węgla - gaz duszący, bez barwy i zapachu, o smaku słabo kwaśnym. Gaz cięższy od powietrza gromadzi się w spongu, w zagłębieniach lub w upadowych o małej intensywności przewietrzania.

• W stężeniach >2% zaburzenie czynności oddechowych. 
• W stężeniach >4% utrudnia wydalanie CO2 powstałego w procesie oddychania
• > 8% duszności, utrata przytomności , zgon 

 Eksplozymetry - gazomierze służące do pomiaru stężenia metanu (gazów oraz par wybuchowych i palnych) wyrażonego procentowym udziałem w zakresie od 0 do dolnej granicy wybuchowości.

Skrót DZG - dolna granica wybuchowości

Metanomierze interferencyjne, katalityczne


Fizyczne właściwości powietrza kopalnianego
Aktualne warunki przewietrzania kopalni (oprócz składu chemicznego powietrza kopalnianego) zależą także od wartości:

• prędkości i wydatku przepływu powietrza
• temperatury i cieplnych warunków pracy
• ciśnienia i różnicy ciśnień