Zagrożenia pożarowe

1. Pożarem w wyrobiskach podziemnych nazywamy pojawienie się żarzącej lub palącej się substancji, utrzymywanie się dymów lub stężenie CO powyżej 26 ppm >0,0026%
2. Pierwsze oznaki pożaru

• duszna atmosfera
• wzrost temperatury (ciepło od calizny)
• pocenie się ociosów
• CO > 26 ppm
• zapach nafty (wydzielają się węglowodory)
• dym, ogień

3. Podział pożarów
a) Endogeniczne - wynikają ze skłonności węgla do samozapalenia (węgiel w atmosferze kopalnianej ulega utlanianiu)
b) Egzogeniczne - zewnętrzne wynikają ze nieprawidłowego eksploatowania maszyn i urządzeń górniczych, źle wykonywanych robot spawalniczych, strzałowych, palenia papierosów.

4. Grupy pożarów
a) Grupa A - pożary w obrębie ciał organicznych gdzie występuje zjawisko żarzenia (drewno, węgiel)
b) Grupa B - pożary w obrębie cieczy palnych lub substancji topiących się cieczy
c) Grupa C - pożary gazów palnych
d) Grupa D - pożary w obrębie metali lekkich (sód, magnez, lit)
e) Grupa E - pożary w obrębie urządzeń elektrycznych będących pod napięciem

5. Gaśnica pianowa
6. Gaśnica śniegowa (skroplony CO2) gasi ABC i E
7. Proszek gaśniczy: ABCDE

8. Gdy nie można dokładnie określić źródła ognia (pożar w zrobach) lub gdy nie ma dojścia do ognia albo gdy pożar się bardzo rozwinął i nie można go gasić sposobem aktywnym, przystępuje się do otamowania wyrobiska lub zespołu wyrobisk objętych pożarem (odcięcie dopływu tlenu). Najpierw zamyka się tamy wlotowe (zamykając dopływ świeżego powietrza do pożaru) następnie zamykamy tamy na wylocie.

9. Pole pożarowe - izolowana tama i przestrzeń wyrobisk wraz z przylegającą calizną.

10. Otwieranie pól pożarowych
Pierwsze otwiera się tamę wylotową, a następnie wlotową. Przewietrza się godzinę kontrolując czy nie pojawia się CO. Gdy się nie pojawia wchodzą zastępy ratowników w aparatach. Jeżeli się pojawia należy spowrotem zatamować pole pożarowe.

Obudowy ścianowe zmechanizowane

Obudowy zmechanizowane zastosowane w górnictwie węgla kamiennego były stosowane najpierw jako obudowy kasztowe-ramowe, przesuwne lub kroczące. np OK1R (przesuwna), FAZOS-70 (krocząca).
Ze względu na dużą podporność stropu ok. 6 m przy większych ciśnieniach górotworu były nie stabilne albo wciskane w miękki spongi.
Około połowy lat 70 pojawiły się obudowy osłonowe do systemów eksploatacji zawałowych i podsadzkowych. Obudowy tego typu podpierały strop na długości około 4m przez co zmniejszał się nacisk górotworu na obudowę. Odprężenie poprzez wywołanie zawału było już w odległości około 4 m od ociosów ściany.
# Podstawowe elementy zestawu obudowy zmechanizowanej:
1) Część konstukcyjna

• spongownice (pojedyncze lub podwójne)
• stropnica
• osłona odzawałowa
• łączniki lemniskatowe
• belki układów przesuwnych

2) Część   hydrauliczno siłowa

• podpory (stojaki)
• przesuwniki

3) Część hydrauliczno sterownicza:

• rozdzielacze
• bloki zaworowe
• zawory
• przewody i elementy złączne

Przy obudowach o wysokości 2,4 m muszą być zainstalowane osłony zabezpieczające ocios węglowy. W ścianach podłużnych o nachyleniu powyżej 18 stopni i wysokości powyżej 1,7 m muszą być dodatkowo zainstalowane osłony dla przejścia załogi.

Poszukiwanie, rozpoznawanie i ocena złóż

Roboty poszukiwawcze prowadzi się w celu znalezienia złoża kopaliny użytecznej oraz jego rozpoznanie. Celem rozpoznania złoża jest stwierdzenie jego przydatności gospodarczej oraz uzyskanie danych potrzebnych do projektowania kopalni i wybierania złoża.
Wymaga to ustaleń odnośnie do:

• zasobów kopaliny użytecznej
• kształtu i granic złoża
• głębokości zalegania
• grubości pokładów lub żył
• stopnia zanieczyszczenia kopaliny użytecznej
• zawodnienia i innych warunków geologicznych utrudniających eksploatację złoża

Rozpoznanie złoża prowadzi się także po zbudowaniu kopalni w celu uzyskania dokładniejszych danych potrzebnych do ekonomicznego i bezpiecznego prowadzenia robót górniczych (roboty poszukiwawczo-eksploatacyjne) 

Rozróżnia się następujące sposoby prowadzenia robót poszukiwawczych:

• Poszukiwania geologiczne polegające na badaniu możliwości występowania kopalin użytecznych, wynikającej z budowy geologicznej terenu oraz objawów występowania minerału użytecznego na powierzchni ziemi w postaci odłamków skał, nalotów, zabarwień gleby, charakterystycznej roślinności. 
• Poszukiwana geofizyczne oparte na badaniach fizycznych własności skał, a więc gęstości, własności magnetycznych i elektrycznych, prędkości rozchodzenia się fal sejsmicznych i promieniotwórczości. 
• Poszukiwania robotami górniczymi za pomocą wyrobisk górniczych i otworów wiertniczych

Ponieważ roboty poszukiwawcze są kosztowne, a wynik ich nie zawsze pomyślny, przeto rozpoczyna się je zawsze sposobami najtańszymi, a więc geologicznymi i geofizycznymi, a w miarę powodzenia stosuje się droższe poszukiwania to jest robotami górniczymi.

Uzyskane informacje o złożu dokumentuje się w formie map przekrojów geologicznych, próbek kopaliny użytecznej i skał płonnych oraz odpowiednich opisów. Całość zebranych w ten sposób danych wraz z obliczeniami zasobów kopaliny użytecznej stanowią dokumenty geologiczne.

Minerały użyteczne mogą powodować zabarwienie powierzchni ziemi.

Poszukiwania geologiczne dokonywane są przez geofizyków.
Metody:

• granimetryczne, w których dokonywane są pomiary
• magnetometryczne, oparte na pomiarach pola magnetycznego ziemskiego
• elektrometryczne, w których stosowane są pomiary elektryczne
• sejsmometryczne, polegające na wytworzeniu drgań sprężystych w górotworze i badaniu rozchodzenia się ich w skałach
• radiowe, pomiar różnicy własności skał i złóż do pochłaniania lub odbijania fal radiowych

Górnicze roboty poszukiwawcze. Rozpoznanie znalezionego złoża prowadzi się dokonując sztucznych odsłonięć za pomocą wyrobisk górniczych lub wierceń poszukiwawczych.

# Poszukiwania górnicze za pomocą wyrobisk:

• Rowy poszukiwawcze - stosuje się przy stromym zaleganiu warstw o wychodniach znajdujących się na powierzchni ziemi lub ukrytych 
• Szybiki - pionowe wyrobiska górnicze drążone do głębokości 25 m, wyjątkowo do 40 m, o przekroju prostokątnym lub kołowym. 
• Sztolnie - wyrobiska korytarzowe poziome, mające jedno wyjście na powierzchnię ziemi. Wykonuje się je dla rozpoznania złóż w rejonach górzystych, gdzie warstwy nachylenia są strome. 

# Poszukiwania górnicze za pomocą otworów wiertniczych.
Otwory wiertnicze wykonuje się do celów:

• poszukiwawczych i rozpoznawczych
• eksploatacyjne dla wydobywania ropy naftowej, gazu ziemnego, wód mineralnych, soli, siarki
• technicznych w kopalniach podziemnych  

Wiercenie dzielimy na płytkie o głębokości do 50m i głębokie. Ze względu na sposób kruszenia skał na dnie otworu rozróżniamy wiercenie obrotowe i udarowe. Wiercenie płytkowe wykonuje się ręcznie (rzadko) lub mechanicznie, obrotowo lub udarowo. Wiercenie głębokie wykonuje się udarowo lub obrotowo za pomocą urządzeń wiertniczych o napędzie spalinowym lub elektrycznym. 

• Profil geologiczny: Dla każdego wyrobiska poszukiwawczego sporządza się profil geologiczny, czyli przekrój wyrobiska z podaniem rodzaju, grubości i głębokości zalegania i nachylenia wszystkich warstw napotkanych przez to wyrobisko. Różne rodzaje skał oznacza się na przekrojach odpowiednimi znakami lub kolorami. 
• Przekrój geologiczny: Sporządza się na podstawie profilów poszczególnych wyrobisk poszukiwawczych np rowów, szybików, otworów wiertniczych. Obrazują one wzajemnie zaleganie utworów geologicznych w płaszczyźnie pionowej wzdłuż przyjętej linii przekroju. Przekroje geologiczne dla złóż pokładowych, zależnie od regularności zalegania sporządza się w skali: 1:1000, 1:2000 czy 1:5000

 

Podstawowe grupy minerałów

Ładowarki samojezdne

Rodzaje stosowanych ładowarek:

• łapowe
• łyżkowe
• zasięrzutne
• zgarniakowe
• spongoładowarki
• ładowarko-wiertnice
• maszyny wielofunkcyjne

Czynniki doboru ładowarki:

• rodzaj urobku 
• wymiary wyrobiska
• nachylenie wyrobiska
• stan spągu
• rodzaj energii
• sposób odstawy urobku

Ze względu n a nachylenie:

• do +- 25% ładowarki zgarniakowe
• do +- 15% ładowarki gąsienicowe
• do +- 4% ładowarki zasięrzutne torowe

Rodzaje stosowanych energii:

• elektryczna
• hydryaliczna
• pneumatyczna

Ładowarka zasięrzutna zbudowana jest z elementów:

• podwozie
• nadwozie
• kołyska
• elementy napędowo-sterujące

Ładowarka ŁBS 1200 CK składa się z:

• podwozia gąsienicowego
• organu roboczego, którym jest zespół górnego pomostu, ramion i loża
• hydraulicznego zespołu zasilającego

Spągoładowarka Niwka B składa się z następujących zespołów:

• podwozie gąsienicowe z układem napędowym jazdy
• nadwozia które stanowi głowica i wysięgnik z czerpakiem
• stacja zasilająca 

Podstawowe wiadomości z geologii ziemi

1. Krążenie wody w przyrodzie.

Wody podziemne - powstają przeważnie z opadów atmosferycznych, których części napotkawszy przepuszczalne skały przenika w głąb ziemi. Napotykające skały nieprzepuszczalne woda gromadzi się nad nimi jako woda gruntowa. Górna powierzchnia jej zasięgu nazywa się zwierciadłem lub poziomem wody gruntowej. Jeżeli zwierciadło wody gruntowej leży blisko przepuszczalnej ziemi i nie jest chronione od zmiany temperatury zanieczyszczenia to woda taka nazywa się wodą zaskórną albo wierzchówką. Wody gruntowe, które zwierciadło położone jest na kilku do kilkunastu metrów i są chronione grubą warstwą skał przepuszczalnych, które chronią je skutecznie od zanieczyszczeń to takie wody nadają się jako woda do picia.

Warstwy wodonośne - warstwy przepuszczalne wypełnione wodą. Obecność warstw wodonośnych jest również obecność uskoków wodonośnych i żył wodnych stanowi duże zagrożenie dla kopalń, gdyż nagłe wdarcie się wody do wyrobisk górniczych może spowodować katastrofalne skutki.

Podziemne zbiorniki wodne - powstają podczas prowadzenia robót górniczych oraz pozostawienie pustych po wybraniu kopalin użytecznych powoduje powstanie dodatkowych szczelin w górotworze, które wypełniają się wodą. Szczególnie niebezpieczne są zbiorniki wodne w których woda spiętrza się na dużą wysokość i ma duże ciśnienie hydrostatyczne.

2. Działalność powietrza i wód powierzchniowych
Działalność powietrza jako czynnika geologicznego polega na:

• jego udziale w procesach wietrzenia
• działalność wiatru

Proces wietrzenia - rozkład mechaniczny i chemiczny skał pod wpływem działania ciepła słonecznego, powietrza, wody, i organizmów żywych. Wietrzenie odbywa się w skałach występujących na powierzchni skorupy ziemskiej i obejmuje tylko zewnętrzną cienką ich warstwę. W zależności od czynników powodujących wietrzenie odróżnia się wietrzenie fizyczne i chemiczne.

Wietrzenie fizyczne - mechaniczne, odbywa się pod wpływem znacznych różnic temperatur dnia i nocy występujących w skalistych terenach pustynnych i górskich nagrzanie oraz rozszerzanie się warstwy w ciągu dnia i kurczenie się jej w ciągu nocy przy stałej temperaturze warstw głębszych powoduje powstanie naprężeń powodujących łuszczenie się skał na jej powierzchni i tworzenie się spękań. W Polsce to zjawisko występuje na pozbawionych roślinnościach zboczach górskich.

Wietrzenie chemiczne - wynik procesów chemicznych powodujących rozkład i zmiany chemiczne skał oraz minerałów pozostawionych na działanie wody i gazów (tlenu i dwutlenku węgla), przebywanie w klimacie wilgotnym.

Działalność wiatru - wiatr w zależności od swej prędkości może porywać i przenosić nawet na duże odległości drobne ziarna skalne np. pyły, żwiry, piaski.
Less - urodzajna gleba powstała z naniesionego pyłu kwarcowego i wapiennego. W Polsce grube osady lessu występują w obszarach Wyżyny Sandomierskiej i Lubelskiej.

Działalność geologiczna wód powierzchniowych:

• działalność niszcząca skał tworzących powierzchnię ziemi - erozja
• transport materiału skalnego powstałego ze zniszczonych skał
• osadzenie transportowanego materiału

Działalność niszczącą wykonuje już deszcz, którego krople rozmywają i spłukują glebę z pól uprawnych. Szczególnie niebezpieczne są w czasie ulewnych deszczów wysokie skarpy w kopalinach odkrywkowych węgla brunatnego i siarki oraz w piaskowniach. Osunięcie się skorupy osłabionej przez wody stanowi jedno z największych zagrożeń tych kopalń. Spływające po zboczach górskich strumienie podrywają brzegi i przemieszczają powstały z osunięcia materiału skalnego.

Działalność lodowców - W okolicach podbiegunowych w i wysokich górach ważnym czynnikiem kształtującym powierzchnię ziemi są lodowce. Istnieją one tam, gdzie ilość opadów jest dostatecznie duża, a średnia roczna temperatura jest tak niska że nie udaje się stopić. Granicą powyżej której zjawisko to występuje nazywa się linią albo granicą wiecznego śniegu.

Morena - gruz skalny powstały z wietrzenia skał, zboczy górskich oraz wyrwany z dna wąwozu i przez lodowiec.
W lodowcu możemy wyróżnić 5 rodzajów moreny:

• brzeźna
• środkowa
• wewnętrzna
• denna
• czołowa

Jeziora polodowcowe: Cały materiał skalny transportowany jest przez lodowiec do jego czoła, gdzie tworzy morenę czołowatą - zwałowisko skalne za którym po cofnięciu się lodowiska powstaje jezioro polodowcowe.

System odwadniania

Źródła przypływu wody do kopalni:

• z górotworu otaczającego wyrobiska
• z zbiorników powierzchniowych
• z zbiorników podziemnych (głębinowe)
• z procesów tektonicznych

Ilość wody dopływającej z górotworu otaczającego wyrobisko zależy od warunków naturalnych i górniczo-technicznych.

Do warunków naturalnych zalicza się:

• rodzaj i hydrogeologiczne właściwości oraz ciągłość skał oddzielających wyrobiska kopalni od powierzchni ich ułożenie i wzajemne stosunki przestrzenne
• wielkość i rozkład opadów w ciągu roku
• rzeźbę i sposób użytkowania terenu

Do warunków górniczo-technicznych zalicza się:

• sposób eksploatacji
• sposób rozcięcia złoża i model przestrzenny kopalni
• kierunek eksploatacji, szybkość i głębokość
• wielkość obszaru górniczego kopalni itp

Dopływ wody ze zbiorników powierzchniowych:
Ze zbiorników powierzchniowych woda może przedostawać się do wyrobisk górniczych drogami naturalnymi, a więc przez skały przepuszczalne, przez spękania, szczeliny uskokowe i wymycia lub drogami wytworzonymi sztucznie wskutek zawału i spękania skał w wyniku eksploatacji.

Dopływ wody z procesów technologicznych:
Woda używana jest w kopalni do różnych celów. Duże ilości wody doprowadza się do kopalni z podsadzką hydrauliczną. Woda podsadzkowa zawiera zawiesinę gliny z pylastym piaskiem i może niszczyć pompy, dlatego przed wypompowaniem musi być oczyszczona w osadnikach. Poza tym woda używana jest również do innych celów, np. do hydromechanizacji, gaszenia pożarów, zwalczania zapylenia, wiercenia otworów strzałowych z przepłuczką itp.

Zagrożenia wodne kopalń: 

Niezależnie od dopływów normalnych w kopalniach mogą się zdarzyć niespodziewane, zwykle krótkotrwałe, wdarcia wody w dużych ilościach. Ich przyczyną mogą być odsłonięcia wodonośnych uskoków, komór krasowych lub starych zrobów.

Możliwość wdarcia się wody lub kurzawki do wyrobisk górniczych w ilości, która może zagrozić bezpieczeństwu załogi lub zakładu górniczego, określa się mianem zagrożenia wodnego.

Systemy odwadniania kopalni:

• odwanianie przodkowe
• odwanianie oddziałowe
• system ścieków w przodkach głównych
• główne odwadnianie - system chodników wodnych, komory pomp, rurociągi głównego odwaniania

Odwadnianie oddziałowe:

Ma ono na celu usuwanie wody z pewnych pól oddziałowych, z których woda nie może samoczynnie spływać do zbiorników głównego odwadniania pod szybem. W odwadnianiu oddziałowym stosuje się stałe pompy wirnikowe elektryczne o wydajności kilku m3/min i wysokości tłoczenia około 100 m.

System ścieków:

Wyrobiska, w których założone są ścieki mają pochylenie w kierunku szybu od 3 do 5‰ dzięki temu woda spływa samoczynnie. Aby woda z podtorza mogła spływać do ścieku, powinno ono być nieco pochylone w kierunku ścieku, w ściance ścieku natomiast muszą być wykonane otwory dla umożliwienia spływu wody do ścieku. Pojemność ścieku powinna być tak dobrana, aby zapewniła swobodny spływ dopływającej do niego wody. Dla ochrony przed zanieczyszczeniem oraz dla umożliwienia ludziom przejścia nakrywa się ściek płytami betonowymi.

Zbiorniki wodne:

W celu pomieszczenia wody doprowadzonej ściekami w rejon szybu oraz oczyszczania jej w pewnym stopniu z mechanicznych zanieczyszczeń przed wypompowaniem na powierzchnię, wykonuje się w pobliżu szybu zbiorniki w postaci chodników wodnych, spełniających również zadanie osadników. Z chodników wodnych woda dopływa pod pompy ustawione w komorze pomp. Komora pomp musi mieć dostęp z szybu i podszybia oraz niezależną wentylację, aby w razie zatopienia kopalni lub pożaru był możliwy dostęp do pomp. Poziom komory pomp powinien znajdować się powyżej poziomu podszybia.

 Źródło: http://www.czek.eu

Skały magmowe, osadowe i metamorficzne

# Skały magmowe występują najliczniej w skorupie ziemskiej, są produktem krzepnięcia magmy, a więc ich skład mineralny zależy od jej składniku chemicznego.
# Skały osadowe powstały na powierzchni Ziemi głównie w morzu, ale również w wodach powierzchniowych i na lądzie z zasobów nagromadzonych wskutek działania różnych czynników geologicznych (woda, wiatr, lodowce i organizmy)
# Skały głębinowe
# Skały osadowe pochodzenia chemicznego
# Skały metamorficzne czyli przeobrażone: Przeobrażają się w skutek działania gorących wód i gazów, panującej na dużych głębokościach temperatury oraz ciśnienia. Skały przeobrażone cechują się brakiem porowatości.

SKAŁY METAMORFICZNE

• granit 70% krzemionki (SiO2), ziarnisty 2,7 t/m3 (kostka, tłuczeń, materiał budowlany, dekoracyjny, rzeźbiarski, kolor biały różowy lub ciemnoszary 
• sjenit 60% (SiO2), struktura grubo lub drobnoziarnista, składnik skaleń, brak kwarcu, barwa jasna czerwonawa, różowa, biała lub szara. Kamień drogowy, budowlany
• gabro 50% (SiO2), gruboziarnisty, barwa czarna, szara lub zielonkawa, skł. mineralne: plagioklazy, pirokseny, często oliwin
• porfit kwarcowy, struktura porfitowam podobny do granitu, materiał budowlany i drogowy, barwa żółta , brązowa lub czerwona
• porfit zwyczajny, składniki mineralne zbliżone do sjenitu, struktura porfirowa, barwa szara z odcieniem żółtym lub czerwonawym, prakryształy ortoklazmu 
• trachit kwarcowy i trachit zwyczajny
• melafiry
• diabazy, mają skład jak melafiry, barwa od ciemnoszarej do czarnej, kamień drogowy
• bazalt, magmowa skała wylewna, skład zbliżony do gabro

Gnejsy - skały przeobrażone powstałe ze skał głębinowych a więc granitów, sjenitów, diarytów lub ze skał osadowych, głównie piaskowców. Są mniej wytrzymałe i mniej odporne na wierzchnie niż skały magmowe.

Łupki krystaliczne- powstały z przeobrażenia skał magmowych i osadowych. Cechują się budową łupkową i drobniejszym uwarstwieniem.

Zależnie od dominującego minerału wyróżnia się:

• łupki kwarcytowe
• łupki talkowe
• łupki filitowe
• łupki michowe, chlorytowe

Marmur - powstał z przekrystalizowania wapienia. Złożony jest przeważnie z krystalicznego kalcytu, ale może zawierać piroksen, granit, plagioklaz, kwarc. Barwa biała, szara, różowa, zielonkawa lub czarna. Daje się łatwo obrabiać i polerować. Materiał budowlany, tworzywo rzeźbiarskie. Surowiec w przemyśle szklarskim i chemicznym. 

Kwarcyty - powstały głównie z przekrystalizowania piaskowców krzemionkowych. Składają się prawie wyłącznie z drobnych i średnich ziaren kwarcu. Barwa biała, szara, żółtawa, czerwona lub czarna. Są zwięzłe, twarde i odporne na czynniki atmosferyczne oraz chemiczne. Używane są jako materiał drogowy i budowlany, a również do wyrobu materiałów ogniotrwałych oraz kwasoodpornych.

SKAŁY OSADOWE
Ze względu na grubość ziaren (okruchów) wśród skał okruchowych można wyróżnić:

• skały gruboziarniste o ziarnach powyżej 2 mm; należą tu: gruzy, żwiry, zlepieńce
• skały średnioziarniste złożone z ziaren grubości 2 do 0,1 mm (piaski, piaskowce, kwarcyty)
• skały drobnoziarniste o ziarnach poniżej 0,1 mm, należą tu lessy i muły

Piaski - skała luźna, średnioziarnista, ziarna kwarcowe,
piaski kwarcowe - 80% kwarcu, piaski podsadzkowe służą do wypełniania zrobów górniczych, duża wytrzymałość, barwa szara żółtawa, różowa, ceglasto czerwona, brunatna, zielona zależnie od domieszek materiałów, łatwa w obróbce. Budownictwo - kamień okładzinowy, cele drogowe i kolejowe

Łupki ilaste - (iłołupki) zwięzłe, zbudowane z bardzo drobnoziarnistych minerałów ilastych z domieszką pyłów kwarcowych, wapiennych.

Wapienie - osadowe, kalcyt, aragonit, zast: nawóz sztuczny, barwa białą, żółtawa, szara i brunatna bardzo popularne

Zagrożenia wybuchem metanu

1. Kategorie zagrożenia metanowego:

2. Trójkąt wybuchowości metanu:

ABGF - Mieszanina metanowo-powietrzna w której metan spala się w bezpośrednim zetknięciu ze źródłem ognia i wygasa po usunięciu ognia. Np 16% O2 i 3% Metanu.
BCG - Mieszanina wybuchowa
CDG - Mieszanina metanowo-powietrzna w której metan raz zapalony pali się nadal samoczynnie nawet po usunięciu źródła ognia
FDEH - Mieszanina nie wybuchowa i nie palna

Ląty metanowe są to przystropowe nagromadzenia metanu o stężeniu powyżej 5% występujące w cienkiej warstwie do 2 cm grubości pod stropem na odcinku powyżej 10m.

Budowa i zasada dzałania organu urabiającego oraz struga węglowego

# Budowa i zasada działania organu urabiającego
Organ urabiający składa się z:

• piasty
• płatów ślimakowych
• tarczy odcinającej
• uchwytów nożowych
• noży kombajnowych (stożkowych lub promieniowych)

Organy urabiające można podzielić ze względu na pochylenie płatów ślimakowych lub ze względu na funkcje ładowania.
Ze względu na pochylnie płatów ślimakowych

• organy lewozwojowe
• organy prawozwojowe

# Budowa i zasada działania struga węglowego
Strug węglowy jest urządzeniem urabiającym caliznę węglową, ze względu na sposób zamocowania rozróżnia się strugi: mieczowe i strugi ślizgowe. Napęd i posuw każdego struga wymuszony jest poprzez dwa silniki dużej mocy, które zabudowane są na napędzie i na końcówce ściany i poprzez sprzęgło moment obrotowy przenoszony jest na przekładnię, która zakończona jest specjalną gwiazdą - porusza łańcuch do którego umocowane jest urządzenie struga.
Strug mieszany umocowany jest od strony ociosu specjalnego miecza, który przemieszcza się pod korytami, a od strony zestawów wyżej wymieniony miecz umocowany jest do łańcucha pociągowego.
Łańcuch roboczy jest zabezpieczony specjalnymi osłonami. Strug ślizgowy umocowany jest bezpośrednio do łańcucha od strony ociosu. Urządzenie napędowe również jest od strony ociosu. Zabiór struga węglowego, może wynosić od kilkunastu do około 40 cm.

Petrografia

Skała jest naturalnym zespołem minerałów wchodzących w skład skorupy ziemskiej, powstałym przez działanie określonych czynników geologicznych. Nauka o skałach, ich własnościach fizycznych i chemicznych, ich powstawaniu oraz występowaniu w skorupie ziemskiej nazywa się petrografią.

Skały mogą być: (podział skał)

• zwięzłe (piaskowce, granity)
• plastyczne (gliny, iły)
• sypkie (piaski, żwiry)
• półciekłe lub ciekłe (kurzawka, ropa naftowa)

O istocie skały decydują:

• skład mineralny
• struktura, czyli stopień wykrystalizowania poszczególnych minerałów, a więc wielkość i kształt kryształów 
• rozmieszczenie poszczególnych minerałów w skale. 

Skały mogą być utworzone tylko z jednego minerału np. skały wapienne są to skały proste lub złożone z wielu minerałów czyli skały złożone.

Powstanie skał i ich podział. Ze względu na pochodzenie skały dzieli się na trzy grupy

•  magmowe
• osadowe
• przeobrażone, czyli metamorficzne

 

Zagrożenia wodne

 Ilość wody dopływającej z górotworu otaczającego wyrobiska zależy od warunków naturalnych i górniczo-technicznych.

Do warunków naturalnych zalicza się:

• rodzaj i hydrogeologiczne właściwości oraz ciągłość skał oddzielających wyrobiska kopalni od powierzchni, ich ułożenie i wzajemne stosunki przestrzenne
• wielkość i rozkład opadów w ciągu roku
• rzeźbę i sposób użytkowania terenu na obszarze górniczym kopalni oraz obszary przylegające. 

Spękania skał oraz uskoki są naturalnymi drogami przez które dostaje się woda do wyrobiska.

Do warunków górniczo-technicznych zalicza sie:

• sposób eksploatacji
• sposób rozcięcia złoża i model przestrzenny kopalni
• kierunek eksploatacji, szybkość i głębokość eksploatacji
• wielkość obszaru górniczego kopalni

 System odwadniania kopalni składa się z:

• odwadnianie przodkowe
• odwadnianie oddziałowe
• systemy ścieków
• zbiorników wodnych i komory pomp wraz z odpowiednią siecią rurociągów. 

 1. Woda do wyrobisk może dostawać się z:

 a) Zbiorników wodnych i cieków na powierzchni:
 b) Zbiorników wód podziemnych, warstw wodonośnych (typu porowatego, szczelinowego, kawernistego)
 c) Woda opadowa

2. Stopnie zagrożenia wodnego:

I stopień zagrożenia wodnego - zalicza się zg lub ich części jeżeli:
- zbiorniki i cieki wodne na powierzchni oraz poziomy wodonośne są izolowane kompleksem skał nieprzepuszczalnych, ciągłych od wyrobisk
- zbiorniki wodne w zrobach i nieczynnych wyrobiskach są izolowane od wyrobisk istniejących lub planowanych
- ze zbiorników w wyrobiskach podziemnych i z poziomów wodonośnych odprowadzono zasoby statyczne, a dopływ z zasobów dynamicznych jest ujmowany na bieżąco przez system pomp
Ochrona: obserwacja zjawisk hydrogeologicznych

II stopień zagrożenia wodnego - zalicza się zg lub ich części jeżeli:
- zbiorniki i cieki wodne na powierzchni mogą w sposób pośredni (infiltracja) lub (przeciekanie) spowodować zawodnienie wyrobisk
- występują uskoki nośne rozpoznane pod względem zawodnienia i lokalizacji
- występują otwory wiertnicze niezlikwidowane prawidłowo, jeżeli mogą one spowodować przepływ wód do wyrobisk
Ochrona: rozpoznanie partii złoża wyrobiskami korytarzowymi, otworami wyprzedzającymi lub badawczymi
KRZ określa stanowiska pracy dla, których należy wyznaczyć drogi ucieczkowe i decyduje o zainstalowaniu sygnalizacji alarmowej.

II stopień zagrożenia wodnego - zalicza się zg lub ich części jeżeli:
- zbiorniki lub cieki wodne na powierzchni stwarzają możliwość bezpośredniego wdania się wody do wyrobisk
- bezpośrednio w otoczeniu jest poziom wodonośny typu szczelinowo-kawernistego
- w spongu wyrobisk jest woda pod ciśnieniem
- są uskoki wodonośne nierozpoznane dostatecznie
- może dojść do wdania się kurzawki do wyrobisk
Ochrona: zabezp. jak przy stopniu II

Zabezpieczenia przed wdarciem wody do kopalni.

W celu rozeznania zagrożenia wodnego przy prowadzeniu wyrobisk wykonuje się otwory wiertnicze:

• wyprzedające (przedwierty) - minimalna długość 4m
• badawcze o długości minimalne 25m 
• drenujące - cel stosowania to osuszenie stwierdzonego zbiornika wodnego

 W przypadku wdarcia się wody do wyrobiska przed zalaniem kopalni chronią nas tamy wodne, od najprostszych filtrujących zabudowanych z okrąglaków do szczelnych (zwanych tamami bezpieczeństwa)